U okviru obilježavanja 20-godišnjice UN Rezolucije 1325 “Žene, mir i bezbjednost” ministar za ljudska prava i izbjeglice u Savjetu ministara BiH Miloš Lučić učestvovao je na  virtuelnoj konferenciji zajedno sa predstavnicima međunarodnih institucija u BiH kao i predstavnicima svih nivoa vlasti i nevladinog sektora. 

Ministar Lučić je istakao važnost obilježavanja ove Rezolucije, koja predstavlja nadahnutu odluku Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija, jer naglašava da su pitanja mira i bezbjednosti neraskidivo povezana sa ravnopravnim učešćem žena i muškaraca. UN -ova Rezolucija 1325   “Žene, mir i bezbijednost”, već po svom nazivu predstavlja posebnu rezoluciju, koja  po prvi put ukazuje na poseban uticaj, potrebe, interese i doprinos žena tokom i nakon oružanih sukoba. 

Donošenjem ove rezolucije, 2000. godine, Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija je potvrdio promjenjenu prirodu oružanih sukoba u savremenom svijetu, u kojima su civili sve više na meti, a žene su i dalje isključene iz mirovnih procesa i odlučivanja o poslijeratnoj izgradnji društva. 

Ova rezolucija naglašava da su napori u pogledu mira i bezbjednosti održiviji kada su žene ravnopravni partneri u prevenciji nasilnih sukoba, zaštiti i pružanju pomoći kao i oporavku od oružanih sukoba, te u izgradnji trajnog mira. Veće učešće žena nije samo ostvarivanje njihovih ljudskih prava, već i ključ održivog razvoja. 

Rezolucija 1325 uvodi perspektivu ravnopravnosti polova u oblasti odbrane i bezbjednosti. 

Načela ove rezolucije su relevantna i primjenjiva u svakom društveno-političkom kontekstu, u razvijenim i manje razvijenim državama, državama koje su zahvaćene ratnim sukobom ili koje se nalaze u periodu post-konfliktne izgradnje. Zbog toga je Rezolucija  1325 platforma za globalno umrežavanje zemalja i svih aktera koji doprinose njenom provođenju. 

Svjesni smo da su u ovoj eri globalizacije države sve više međusobno povezane i zavisne jedna od druge, ne samo u privredi, već i pogledu bezbjednosti, te u pogledu upravljanja kriznim i vanrednim situacijama. 

Svjesni smo, takođe, današnjih promjena na globalnoj bezbjednosnoj sceni, tako da moramo biti u stanju razumjeti i odgovoriti na nove izazove i nove vrste bezbjednosnih rizika – kao što su ekološke i prirodne katastrofe, migracije, nasilni ekstremizam, pa čak i ova vanredna situacija sa pandemijom COVID-19 predstavlja specifičan bezbjednosni izazov. Rezolucija 1325 daje mogućnost da se ove pojave posmatraju iz perspektive ravnopravnosti polova, uzimajući u obzir različite  potrebe i interese žena i muškaraca.

Nakon donošenja ove rezolucije doneseno je još devet pratećih rezolucija koje pozivaju na odgovorniji pristup po pojedinim segmentima UN Rezolucije 1325. Posljednja je donesena 2019. godine i poziva na potpuno provođenje svih prethodnih rezolucija, te podstiče države članice da obezbijede pravovremenu podršku ravnopravnom učešću žena u svim fazama mirovnih procesa, uključujući provođenje i nakon  mirovnih sporazuma.

Pred nama je velika odgovornost da obezbijedimo normativni i strateški okvir za primjenu ove rezolucije koji neće dobijati samo periodičnu vidljivost i pažnju, već stalnu političku podršku i značaj. Zbog toga je neophodno donošenje javnih politika i nacionalnih akcionih planova za primjenu ove rezolucije, kao i regionalna i međunarodna razmjena praksi i iskustava.

Bosna i Hercegovina je usvojila treći po redu Akcioni plan za implementaciju UN Rezolucije 1325 za period 2018-2022. godine, što predstavlja opredijeljenost vlada za kontinuiranu i sistemsku implementaciju ove rezolucije u BiH.

Akcioni plan Bosne i Hercegovine je prepoznat i na regionalnom i na globalnom nivou kao javna politika koja pokazuje visoki nivo institucionalnog vlasništva u svim procesima izrade i provođenja. Koordinacioni odbor za nadzor nad provođenjem Akcionog plana, koji  imenuje Savjet ministara BiH, predstavlja  primjer uspješne međuinstitucionalne saradnje. 

Akcioni plan BiH uvodi i koncept ljudske bezbjednosti, koji počiva na činjenici da  bezbjednost ne znači samo zaštitu države i njenih granica, već i zaštitu individua ili grupa, od straha i prijetnji sa kojima se svakodnevno suočavaju. Ovaj koncept promoviše važnost zaštite lične bezbjednosti građana i građanki u BiH i otvara mogućnost da se poruka UN Rezolucije 1325 prenese i na lokalni nivo vlasti u BiH.

Kroz stalnu regionalnu saradnju zemalja Zapadnog Balkana možemo naučiti da se nacionalni akcioni planovi  ne odnose  samo na pitanja ravnopravnosti polova i povećanog učešća žena u sektorima odbrane i bezbjednosti.  Oni se bave temeljnim pitanjima dugoročnog mira i stabilnosti i povećavaju izglede za održivo pomirenje među državama u regionu.

Ove godine kada slavimo 20 godina Rezolucije 1325 i 25 godina od Četvrte svjetske konferencije o ženama u Pekingu, ovi važni međunarodni dokumenti predstavljaju našu trajnu inspiraciju i obavezu! 

Imamo novi zamah, mnoge aktere sa novom energijom, novim idejama i opredjeljenjima ka priznavanju ravnopravnosti polova i osnaživanju žena u središtu procesa izgradnje mira. Ovo je važna prilika za oblikovanje načina na koji ćemo se baviti globalnim bezbjednosnim izazovima u decenijama koje slijede i moramo ih iskoristiti na najbolji način!